Widok zawartości stron
Pułapki feromonowe
Na tej podstronie dowiesz się wielu ciekawych informacji o pułapkach feromonowych.
Czym jest pułapka feromonowa ?
Jest to proste urządzenie stosowane przez leśników do odłowu szkodliwych owadów zagrażających zdrowiu drzew. Zasady działania pułapek feromonowych są bardzo różne i odwołują się specyfiki odławianego gatunku. Cechą wspólną jest feromon, czyli specjalna substancja zapachowa zwabiająca owada w pobliże pułapki. W leśnictwie wykorzystujemy feromony płciowe (naśladują zapach partnera), lub agregacyjne (informujące o bazie żerowej). Na zdjęciu obok pułapka feromonowa motyle, leśnicy odławiają w takie pułapki brudnicę mniszkę.
Informacja lub zwalczanie
Wbrew obiegowej opinii pułapki feromonowe rzadko kiedy służą do efektywnego zwalczania szkodników w lesie. Uwzględniając wielkość chronionych drzewostanów i biomasę owadów potrzebowalibyśmy niewyobrażalną ilość pułapek i feromonów.
W praktyce pułapki służą do uzyskania informacji, np. o występowaniu szkodnika, o rozpoczęciu lotu godowego lub jego kulminacji. Tak jest w przypadku bardzo istotnego szkodnika sosny – brudnicy mniszki. Ilość odławianych owadów informuje nas o kulminacji lotu godowego a nie o zagęszczeniu populacji.
Ten niepozorny motyl to brudnica mniszka, potencjalnie niezwykle groźny szkodnik drzewostanów sosnowych z tendencją do masowego występowania (gradacji).
Zwalczanie szkodników może być skuteczne w przypadku lokalnych zagrożeń. Dwa hektary uprawy sosnowej można uratować przed szeliniakiem wykładając kilkadziesiąt pułapek.
Podobnie sukcesy można odnosić odławiając chrząszcze korników, pod warunkiem, że kornik atakuje drzewostany na ograniczonej powierzchni, a warunki środowiskowe sprzyjają atakowanym drzewom i nie zmniejszają ich naturalnej odporności.
W sprzyjających warunkach pułapki feromonowe mogą okazać się skuteczną bronią przeciwko szkodnikom wtórnym (na zdjęciu grupa pułapek z feromonem wabiącym korniki).
Pierwszy feromon na świecie
Pierwszy feromon do celów biologicznej ochrony lasu opracowali na początku ubiegłego wieku amerykanie. Próby prowadzono z feromonem wabiącym motyle brudnicy nieparki, bliskiego krewniaka wspomnianej już brudnicy mniszki.
Nie tylko feromony
Pomysł pułapki feromonowej jest niezwykle kuszący ze względu na niezwykle selektywne działanie (odławiamy tylko jeden gatunek owada) i uśmieracmy gobez użycia środków chemicznych. Podobnie działają pułapki klasyczne. Przykładem może być pułapka klasyczna na szeliniaka, która jest zwykłym wałkiem ze świeżo ściętej sosny, na którym systematycznie nacina się pas łyka. Wydzielająca się żywica a konkretnie zawarta w niej terpentyna wabi szkodniki które zbiera się z powierzchni wałka.
Pułapki lepowe
Z kolei pułapki lepowe nie zawierają ani naturalnego, ani sztucznego czynnika wabiącego. Wykorzystuje się wiedzę o biologii owada, który po przezimowaniu w glebie lub w ściółce wchodzi po pniu drzewa w korony, lub tak jak przypłaszczek granatek uwielbia biegać po nagrzanych w promieniach słońca pniach. Pułapka to nic innego jak pas kleju naniesiony na pień do którego przylepiają się i giną szkodniki. Współcześnie coraz częściej stosuje się arkusze czarnej foli pokrytej klejem, które owija się wokół pni chronionych drzew.
Pas czarnej foli pokrytej lepkim klejem jest niezwykle skutecznym sposobem na wyłapywanie chrząszczy przypłaszczka granatka.
Pamiętaj !
Pułapka feromonowa, klasyczna lub lepowa to narzędzie leśnika w walce ze szkodliwymi owadami. Jeśli napotkasz ją w czasie wędrówki po lesie możesz ją obejrzeć, jest bezpieczna dla ludzi. Pod żadnym pozorem nie niszcz jej, pułapka ratuje las.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Przyrosty roczne drewna
Przyrosty roczne drewna
Na tej podstronie dowiesz się wielu ciekawych informacji o przyrostach rocznych drzew.
Jak rośnie drzewo i skąd się biorą słoje?
Zarówno drzewa jak i wszystkie inne organizmy żywe składają się z tkanek, pełniących różne funkcje. U roślin drzewiastych tkanka twórcza – kambium, dzięki regularnym podziałom komórek jest w stanie wytwarzać tkanki stałe tj.: łyko i drewno. Jednakże aktywność kambium jest w ciągu roku wyraźnie zróżnicowana, dlatego też na przekroju poprzecznym drzewa wyraźnie widać, że struktura drewna nie jest jednolita lecz przedzielona jaśniejszymi i ciemniejszymi okręgami – są to słoje roczne.
Przekrój poprzeczny przez pień sosny (niewielki, silnie powiększony wycinek), widoczne słoje roczne, drewno wczesne i późne, oraz zróżnicowanie ich grubości – wielkości przyrostu.
Wiosną kambium tworzy tzw. drewno wczesne, zazwyczaj jest to jaśniejsza część słoja rocznego, zwłaszcza u gatunków iglastych, u gatunków liściastych pierścieniowonaczyniowych wyraźnie widać w nim szerokie naczynia, ponieważ drewno to składa się z elementów o dużej przepustowości, służących przede wszystkim do przewodzenia wody.
Natomiast drewno późne tworzy się pod koniec lata, pełni ono funkcje mechaniczne, jest zbudowane z elementów o wąskim świetle, dlatego najczęściej jest ono ciemniejsze i ta część słoja jest w wielu przypadkach węższa niż drewno wczesne.
Niestety nie zawsze widać różnicę pomiędzy drewnem wczesnym a późnym, w danym roku, czasem nawet trudno odróżnić poszczególne słoje na przekroju poprzecznym drzewa. Słabo wyróżniające się słoje przyrostu rocznego są cechą drzew liściastych o drewnie rozpierzchłonaczyniowym, są to: brzoza, lipa, olcha, grab, osika.
Jesienią wytwarzanie nowych warstw drewna przez kambium zostaje zahamowane, dlatego pomiędzy dwoma słojami rocznymi, istnieje widoczna granica, znajdująca się pomiędzy drewnem wczesnym, a drewnem późnym poprzedniego roku. Dzięki temu możemy z dosyć dużą dokładnością określić wiek drzewa metodą liczenia słojów rocznych, rozpoczynając od rdzenia w kierunku zewnętrznym. Należy jednak pamiętać, że najbardziej miarodajny wynik otrzymamy licząc słoje z odziomkowej części pnia, ponieważ drzewa każdego roku przyrastają zarówno na grubość jak i na wysokość, więc im bliżej wierzchołka, tym drzewo będzie „młodsze".
Jak szybko rosną drzewa i od czego to zależy ?
Na przestrzeni lat szerokość słojów rocznych różni się w zależności od wielu czynników, najistotniejszymi z nich są:
- Gatunek drzewa i jego cechy – niektóre gatunki drzew, np.: topola, wierzba, noszą miano szybkorosnących i w rzeczywistości mają zdolność wytwarzania szerokich słojów rocznych, a co za tym idzie, ich drewno jest miękkie i lekkie, między innymi dzięki takiemu tempu wzrostu ich wiek rębności, czyli wiek, w którym drzewostany składające się z tych gatunków mogą być użytkowane rębnie, wynosi zaledwie 40-60 lat. Natomiast gatunek taki jak cis wytwarza bardzo wąskie słoje, przez co rośnie powoli, za to jest rośliną długowieczną, żyjącą nawet ponad 1000 lat, jego drewno jest twarde, a jednocześnie giętkie i niegdyś było powszechnie stosowanie do wyrobu broni, należy pamiętać, że obecnie cis znajduje się pod ochroną, ponad to jest rośliną trującą. Dla porównania w jakim tempie przyrastają na grubość gatunki szeroko- i wąskosłoiste: topola biała, zwana Topolą Lesznowską, rosnąca do 2012 roku w miejscowości Leszno koło Warszawy, w wieku około 330 lat osiągnęła 991cm w obwodzie pnia (pomiar na wysokości 1,30m od ziemi) i była jednym z najgrubszych drzew w Polsce, podczas gdy najgrubszy cis pospolity, znajdujący się na terenie Nadleśnictwa Świerklaniec, liczy sobie około 600 lat, a obwód jego pnia na wysokości 1,30m wynosi zaledwie 214cm.
- Wiek drzewa – w poszczególnych fazach rozwoju drzewostanu drzewa wykazują zróżnicowane tempo przyrostu na grubość. W zbliżonych warunkach środowiska, przyrastające słoje są coraz szersze, aż do pewnego momentu, w którym zazwyczaj drzewo zaczyna obficiej owocować – wtedy przyrastające słoje są coraz cieńsze. Fazą w której słoje mają największą średnicę, jest faza drągowiny (ok. 35-50 lat), wtedy drzewo spowalnia swój wzrost wierzchołkowy na rzecz przyrostu na grubość.
- Warunki środowiska – drzewa, które rosną w warunkach spełniających ich wymagania glebowe, wilgotnościowe i cieplne wytwarzają szersze słoje, niż te, którym wymienione warunki nie sprzyjają. Jeżeli np.: w danym roku, lub na przestrzeni kilku lat będzie susza lub zbyt duże opady, jeżeli drzewo zostanie przygłuszone i nie otrzyma odpowiedniej ilości światła, jeżeli wystąpi gradacja szkodników owadzich, będzie to miało swoje odzwierciedlenie w szerokości słoja. W skrajnie niekorzystnych warunkach środowiska może nastąpić zjawisko „wypadania" słoja, wtedy w danym roku słój nie powstaje w ogóle. Kiedy w ciągu jednego okresu wegetacyjnego roślina kilkukrotnie wytworzy nowe ulistnienie, np.: po wiosennych, dotkliwych przymrozkach, wówczas tkanka twórcza w ciągu jednego roku może wykształcić dodatkowy słój.
Czy po drewnie można poznać gatunek drzewa z którego pochodzi ?
Każdy gatunek drzewa czy krzewu wytwarza drewno o określonych właściwościach fizycznych oraz o wyglądzie umożliwiającym określenie na przekroju poprzecznym pnia gatunek z którego pochodzi. Wystarczy trochę wprawy lub specjalny klucz do oznaczania. Poniżej kilka przykładów.
Przekrój poprzeczny przez pień sosny zwyczajnej.
Przekrój poprzeczny przez pień wiązu polnego.
Przekrój poprzeczny przez pień robinii akacjowej.
Najwięcej drzew w lesie jest okrągłych
Tak przynajmniej odpowiedź na żartobliwą zagadkę. W rzeczywistości jest to prawda jeżeli przekrój poprzeczny pnia potraktujemy w dużym przybliżeniu jako koło. W rzeczywistości jest najczęściej lekko asymetryczny, tak jak drzewo pochylone zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów. Czasem przekrój poprzeczny, szczególnie w strefie odziomkowej (przy ziemi) może daleko odbiegać od kształtu koła.
Przekrój poprzeczny przez pień drzewa w części odziomkowej może przybierać rozmaite, czasami bardzo dziwaczne formy.
Historia drzewa zapisana w słojach
W słojach rocznych przyrostów jak w nowoczesnym rejestratorze zapisany jest zbiór danych o drzewie, tempie jego wzrostu, warunkach pogodowych i gradacjach szkodników, oraz uszkodzeniach. Trzeba tylko umieć odczytać te dane.
Na tym przekroju możemy nie tylko odczytać wiek drzewa w chwili ścięcia, ale również że było żywicowane z dwoma spałami. Można określić ile lat przed ścięciem rozpoczęto i zakończono żywicowanie.
Słoje drzew w służbie archeologii:
Obecnie przy wykorzystaniu wiedzy jaką mamy na temat drewna, możemy ustalać wiek znalezisk archeologicznych zawierających drewno, zabytków i zjawisk przyrodniczych. Dzięki temu, że słoje roczne tworzą sekwencje o różnych grubościach w zależności od warunków klimatycznych tworzy się skale dendrologiczne na podstawie próbek pobranych z wielu drzew, różnych gatunków w danym regionie i zestawiania coraz to starszych próbek można datować wszelkie znaleziska nawet na 10,5 tysiąca lat wstecz z dokładnością do roku, a czasem nawet do sezonu.