Asset Publisher Asset Publisher

hodowla lasu

 

Sadzonki drzew hoduje się w szkółce leśnej „Podlas" (fot. L. Szawala)

 

Człowiek od zarania swojego istnienia był i nadal jest związany z otaczającą go przyrodą. W swojej działalności i rozwoju uzależniony był od jego bogactwa i różnorodności. Istotną rolę w rozwoju ludzkiej cywilizacji odgrywały lasy. Można stwierdzić, że przez tysiące lat las był prawdziwym domem człowieka. To właśnie tam człowiek znajdował pokarm, bezpieczeństwo przed wrogiem, dobre warunki do swojego rozwoju. Wraz z upływem czasu człowiek nauczył się uprawiać rośliny, udomowił wiele zwierząt i ta bezpośrednia zależność od lasu uległa znacznemu zmniejszeniu. Mimo to las był i pozostał ważnym elementem w rozwoju gospodarczym.
Stopniowy wzrost gospodarczy i zwiększanie się liczby ludności wzmaga presję społeczną na lasy i środowiska przyrodnicze, a jednocześnie rodzi coraz większe oczekiwania społeczne wobec lasów i leśnictwa. Społeczeństwo domaga się jednocześnie ochrony naturalnych walorów lasów i coraz większych ilości drewna.
Podstawowym zadaniem hodowli lasu jest zachowanie i wzbogacanie lasów istniejących (odnawianie) oraz tworzenie nowych (zalesianie), z respektowaniem warunków przyrodniczych i procesów naturalnych. Hodowla lasu obejmuje zbiór i przechowywanie nasion drzew, produkcję sadzonek na szkółkach, zakładanie oraz pielęgnację i ochronę upraw leśnych oraz drzewostanów.
Hodowla lasu korzysta z dorobku nauk przyrodniczych, m.in. klimatologii, gleboznawstwa, botaniki czy fizjologii roślin. W pracach hodowlanych leśnicy dążą do dostosowania składu gatunkowego lasu do siedliska. Dzięki temu las jest bardziej odporny na zagrożenia.
Po wycięciu fragmentu lasu obowiązkiem leśnika jest przywrócić las na to miejsce.  Inicjowanie i kształtowanie młodego pokolenia lasu na gruntach leśnych nazywa się odnowieniem. Ze względu na stopień wykorzystania sił przyrody, a także wkładu pracy ludzkiej wyróżnia się odnowienie sztuczne i naturalne.

Las w trakcie przebudowy (fot. L. Olczyk)

Odnowienie sztuczne to sadzenie lub siew lasu, zawsze przy udziale człowieka, w miejscu usuniętego drzewostanu w wyniku wycinki i pozyskania drewna. Występuje ono również w miejscu lasu zniszczonego przez klęskę żywiołową – wichury, pożar. Jeżeli las sadzony jest na gruntach nieleśnych np. dotychczas użytkowanych rolniczo, to takie działanie nazywa się zalesieniem.
Naturalne odnowienie lasu to odnowienie lasu powstające w miejscu dotychczasowego, usuniętego lasu, wykorzystujące głównie siły natury. Przebiega samorzutnie, samosiewem lub z odnowienia odroślowego, zwykle bez lub tylko z niewielkim udziałem człowieka. Działalność człowieka w tym procesie ograniczać się może do przygotowania gleby pod obsiew nasion, w przypadku odrośli człowiek stara się wyprowadzić jeden, główny pęd (prowadnik) stopniowo usuwając konkurentów.
Las, jeśli nie powstał w sposób naturalny, jest sadzony przez leśników. Sadzonki hoduje się w szkółce leśnej. Nasiona tam wysiane zbierane są w najlepszych, wyselekcjonowanych drzewostanach, dzięki czemu siewki są wysokiej jakości, charakteryzują się szybszym wzrostem, odpornością na szkodniki i warunki środowiska. Każdy materiał nasienny wysiany w szkółce ma udokumentowane pochodzenie. Wyhodowane w szkółce sadzonki służą do odnowienia planowanych wyrębów oraz zalesiania gruntów porolnych.  Nasze sadzonki rosną nie tylko na terenie Nadleśnictwa Prószków, ale również w innych jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych jak i w lasach prywatnych, tworząc naturalne piękno naszego krajobrazu.
Szkółka leśna „Podlas" znajduje się w Leśnictwie Przysiecz. Jest podzielona na 3 kwatery, w których znajdują się jednoroczne siewki i wielolatki. Dzięki sadzonkom ze szkółki istnieje ciągłość produkcji leśnej, zakładane uprawy leśne są wielogatunkowe, najwyższej jakości i dostosowane do lokalnych warunków siedliskowych.
Oprócz zapewnienia materiału sadzeniowego na potrzeby odnowienia lasu i zalesień, co jest zasadą zrównoważonej trwałości lasu, nasza szkółka leśna pełni jeszcze jedną bardzo ważną rolę – edukacji leśnej społeczeństwa. Można tutaj obserwować proces produkcji szkółkarskiej, dowiedzieć się jak wykonywane są siewy, co to jest szkółkowanie, jak wyglądają zabiegi ochronne, nawadnianie drzewek i ich pielęgnacja. Miejsce to jest również świetną bazą dydaktyczną, ze względu na swe bogactwo gatunkowe drzew leśnych, co sprzyja łatwej  i przyjemnej nauce ich rozpoznawania.
Na szkółce leśnej z łatwością dostrzega się specyfikę pracy leśnika, która często jest zależna od kaprysów pogody, a fakt ten uzmysławia jak wiele pracy i wysiłku należy włożyć w odnowienie lasu.
Nadleśnictwo Prószków prowadzi gospodarkę leśną w oparciu o Plan Urządzenia Lasu sporządzony na okres od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2024 r. i zatwierdzony przez Ministra Środowiska.

Zadania gospodarcze na lata 2015-2024:  

I. Pielęgnowanie lasu na powierzchni nie mniejszej niż:

a) pielęgnowanie zainwentaryzowanych upraw – 1047,77 ha,

b) pielęgnowanie zainwentaryzowanych młodników – 1398,18 ha.

II. Zadania dotyczące zalesień i odnowień:

a) zalesienia gruntów przeznaczonych do zalesienia – 0,00 ha,

b) odnowienie halizn, płazowin i zrębów – 105,49 ha,

c) orientacyjna powierzchnia odnowień drzewostanów przewidzianych do użytkowania rębnego – 1718,80 ha, w tym zrębami zupełnymi 383,29 ha,

d) orientacyjna powierzchnia podsadzeń i dolesień  – 3,12 ha,

e) orientacyjna powierzchnia poprawek i uzupełnień – 5,63 ha,

f) orientacyjna powierzchnia wprowadzania podszytów – 0,00 ha,

g) orientacyjna powierzchnia melioracji – 1730,59 ha, w tym wodnych – 0,00 ha,

Monitoring zmian dotyczących pozyskania drewna, wybranych zadań z hodowli lasu: odnowień, zalesień, zabiegów pielęgnacyjnych i oceny upraw.


Asset Publisher Asset Publisher

Back

ADAPTACJA LASÓW I LEŚNICTWA DO ZMIAN KLIMATU - KONTYNUACJA PROJEKTÓW

ADAPTACJA LASÓW I LEŚNICTWA DO ZMIAN KLIMATU - KONTYNUACJA PROJEKTÓW

Retencja w lasach to nie tylko ochrona zasobów wodnych czy przeciwdziałanie erozji wodnej, ale także kwestia przetrwania lasów i zachowania ich różnorodności biologicznej w obliczu zachodzących zmian klimatycznych. W procesie adaptacji do nowych warunków przyrodniczych ważne jest to, w jaki sposób gospodarujemy wodą, ponieważ las jako ekosystem powinien być przygotowany zarówno na okresy jej nadmiaru, jak i niedoboru.

Logo Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko, Rzeczypospolitej Polskiej i Unii Europejskiej

Coraz częściej doświadczamy negatywnych skutków zmian klimatycznych w postaci suszy, pożarów, powodzi, podtopień, intensywnych lub długotrwałych opadów atmosferycznych, ekstremalnych spływów powierzchniowych wód czy też niszczącego działania wód wezbraniowych. To problem, który dotyka nie tylko człowieka, ale przede wszystkim otaczającą nas przyrodę. Dlatego leśnicy po raz kolejny przystępują do realizacji projektów, które wzmocnią odporność nizinnych i górskich ekosystemów leśnych na zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi. 

„Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych - kontynuacja (MRN3)”

Do końca 2028 roku na terenie dwudziestu dziewięciu nizinnych nadleśnictw RDLP w Katowicach powstaną lub zostaną przebudowane/odbudowane m. in. śródleśne zbiorniki retencyjne, małe urządzenia piętrzące oraz gromadzące wodę (zastawki i progi) czy też obiekty hydrotechniczne takie jak przepusty, brody i mosty. W ramach projektu planujemy wykonanie łącznie 431 obiektów małej retencji, które pozwolą na osiągnięcie wskaźnika pojemności o szacunkowej wartości 1,38 mln m3. Koszt realizacji projektu MRN3 na terenie katowickiej dyrekcji wyniesie 118,7 mln zł.

Szczegółowe informacje na temat projektu dostępne są tutaj.

„Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich - kontynuacja (MRG3)”

Do końca 2028 roku na terenie dziewięciu górskich nadleśnictw RDLP w Katowicach powstaną lub zostaną odbudowane m. in. zbiorniki małej retencji, obiekty hydrotechniczne (przepusty i brody) oraz zabezpieczenia przeciwerozyjne dróg, szlaków zrywkowych i obiektów infrastruktury, takie jak bystrza, kaszyce i dylówki. W ramach projektu planujemy wykonanie łącznie 252 obiektów małej retencji, które pozwolą na osiągnięcie wskaźnika pojemności o wartości 46,9 tys. m3. Koszt realizacji projektu MRG3 na terenie katowickiej dyrekcji wyniesie 57,7 mln zł.

Szczegółowe informacje na temat projektu dostępne są tutaj.

Działania adaptacyjne, które łagodzą negatywne skutki zmian klimatu

To już kolejna odsłona kompleksowych działań retencyjnych i przeciwerozyjnych realizowanych przez Lasy Państwowe przy wsparciu środków z Unii Europejskiej. W ramach poprzednich edycji projektów małej retencji udało się wybudować lub odtworzyć łącznie 1400 obiektów na terenie RDLP w Katowicach, dzięki którym zmagazynowano dodatkowe 4 miliony m3 wody w lasach. Taką ilością wody można by wypełnić blisko 12 katowickich Spodków!

Infografika przedstawiająca realizację projektów związanych z małą retencją na terenie RDLP w Katowicach

Poprzednio inwestycje skupiały się na budowie i modernizacji niewielkich zbiorników wodnych oraz ochronie obszarów mokradłowych na terenach nizinnych. Z kolei w górach zrealizowano szereg działań przeciwerozyjnych, które m.in. zabezpieczają leśną infrastrukturę drogową przed niszczącą siłą wody, spowalniają jej spływ po górskich stokach czy też przywracają ciągłość biologiczną potoków.

Mała retencja - wielkie efekty

Jedną z głównych korzyści płynących z małej retencji jest wzrost potencjału magazynowania wody przez lasy oraz poprawa bilansu wodnego. Nadmierny odpływ wody zostaje ograniczony i spowolniony, wzrasta poziom wód gruntowych oraz wilgotność siedlisk. Śródleśne stawy, oczka wodne i mokradła oddziałują korzystnie na mikroklimat oraz wpływają na wzrost wilgotności powietrza i ściółki leśnej. Tym samym obniżając zagrożenie pożarowe w lasach i sprawiając, że lasy oraz sąsiadujące z nimi tereny stają się odporniejsze na suszę. Zahamowanie odpływu wody opadowej, jej rozpraszanie oraz gromadzenie w wielu zbiornikach pomaga w okresach intensywnych opadów przechwycić jej nadmiar, wpływając na zmniejszenie zagrożenia powodziowego. Ograniczone zostają również skutki nadmiernej erozji wodnej, zwłaszcza tej powodowanej przez intensywne, obfite opady deszczu. Małe zbiorniki i oczka wodne, a także obszary mokradłowe tworzą również przyjazne środowisko dla rozwoju wielu gatunków roślin i zwierząt, co przekłada się na zwiększenie różnorodności biologicznej w lesie.